14 dekabr kuni Turkiston san'at saroyida O'zbekiston Respublikasi mustaqilligining 22 yilligiga bag'ishlab «O'zbekiston umumiy uyimiz» V Respublika do'stlik va madaniyat festevali bo'lib o'tdi. Unda Jizzax davlat pedagogika instituti 4-bosqich talabasi Sarabekov Quvonchbek Xolbek o'g'li ham bor. U an'anaviy xalq qo'shiqlarining yorqin ijrochisi nominatsiyasi lavuryati
Республикамизда Прездентимиз фармонларига асосан гўшт ва сут маҳсулотларини етиштиришни кўпайтириш бўйича кўплаб ишлар амалга оширилмоқда. Чет давлатлардан зотдор чорва моллари олиб келиниб, ҳар бир вилоятда бир нечталаб чорвачилик комплекслари ҳамда паррандачилик, балиқчилик ва асаларичиликни ривожлантиришга кенг йўл берилмокда.
Бу зотдор моллар, парранда, балиқ ва асаларилар учун тўйимли оқсилга бой, озуқа бирлиги юқори бўлган озуқалар берилиши керак. Ҳозирда республикамизда бу чорвачилик, парранда, балиқлар емидаги оқсиллар учун ўсимлик маҳсулотлари (дон маҳсулотлари, ўсимлик пичани) берилмокда, холбуки дон маҳсулотлари ва ўсимлик пичанида етарли даражада витамин, фермент, микроэлемент ва аминокислоталар (лизин, метионин, триптофан) мавжуд эмас. Натижада кўпчилик холларда оқсилларга тўлиқ бўлмаган озуқаларнинг берилиши, чорва молларининг ўсиши 1.2- 2.0 бароварга секинлаштириб, унумдорлиги пасайиб кетишига ва олинадиган маҳсулотларни харажатлар юқори бўлишига сабаб бўлмоқда.
13 январ куни институт қишги спорт залида 14-январ Ватан химоячилари куни муносабати билан “Менинг армиям-менинг таянчим” мавзусида тадбир ташкил этилди. Тадбирга Жиззах харбий округи оркестри, аскар ва офицерлари, вилоят “Камолот” ЁИҲ аъзолари таклиф этилди.
Абдулла Қодирий номли Жиззах давлат педагогика институтида Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинганлигининг 21 йиллиги муносабати билан “Конституция – бахтимиз пойдевори” мавзусида тадбир ўтказилди.
Аёлни, онани асраш дегани – бу фарзандларни асраш, охир- оқибатда миллатни асраш демакдир.
Ислом Каримов
Мустақиллигимизнинг илк йиллариданоқ аҳоли саломатлиги, айниқса, оналик ва болаликни, ёшларни, оилани ижтимоий муҳофаза қилиш масалалари ҳукуматимиз сиёсатида асосий ўрин эгаллаб келмоқда. Шунинг учун юртимизда миллий қадриятларимизни эъзозлаш, оилани ва никоҳни мустаҳкамлаш, хотин-қизларнинг жамиятнинг барча соҳаларида фаол иштирок этиши учун чексиз имкониятлар яратилмоқда. Ҳозирги кунда жамиятнинг иқтисодий, ижтимоий-сиёсий ва маънавий соҳаларида аёлларнинг тутган ўрни ва мавқеи ҳар қачонгидан ҳам юксалди.
Республикамиз Мустақилликка эришганидан сўнг давлатимиз раҳбари, муҳтарам Президентимиз Ислом Каримовнинг юртимиз аёлларига бўлган беқиёс эътибори янада кучайтирилди. Буни биз “Ўзбекистон Республикаси давлат ва ижтимоий қурилишида хотин – қизларнинг ролини ошириш чора – тадбирлар тўғрисида”, “Хотин – қизларнинг ижтимоий муҳофазасини кучайтиришга оид қўшимча чора – тадбирлар тўғрисида”, “Ўзбекистон хотин – қизлар қўмитаси фаолиятини қўллаб – қувватлаш борасидаги қўшимча чора – тадбирлар тўғрисида”ги қатор Фармонларида ва Фармон ижросини таъминлашга қаратилган чора — тадбирлар Дастурида кўришимиз мумкин.
Фуқаролик жамиятини барпо этишда фуқароларнинг ижтимоий-сиёсий жараёнларда фаол иштирок этишлари энг муҳим омиллардан биридир. Бу борада Республикамизда хотин-қизларнинг ҳуқуқий ва сиёсий саводхонлигини ошириш, давлат ва жамият бошқарувида фаол иштирокини таъминлаш масаласига алоҳида эътибор қаратилмоқда. Фуқаролик жамиятини шакллантиришда аёлларнинг ижтимоий-сиёсий фаоллигини ошириш ёш баркамол авлод тарбиясида хотин-қизларга кенг имкониятларни яратиш, демократик қадриятларни амалда рўёбга чиқариш каби вазифалар билан боғлиқдир.
Аёл жамиятнинг бир бўлаги. Жамиятимиз тараққиётини эса аёлларсиз тасаввур этиб бўлмайди. Аёл–миллатнинг куч қудрати, ифтихори, яратувчиси бўлиши билан бирга, оилада меҳрибон она , суюкли рафиқа, уй бекаси, келин яна бирор бир касбнинг мутахассисидир. Давлатнинг ҳар томонлама юксалишида, тараққий этишида, ишлаб чиқаришда, илм-фан маданият ва тиббиёт, спорт соҳасида фарзандларимизни баркамол комил инсон қилиб тарбиялашда аёлларимизнинг ўрни беқиёсдир. Аёл оиланинг бахт салтанатининг иккинчи буюк устунидир. Аёл маънавияти, маърифати давлат ва жамият қурилишида давлатни барқарорлаштирувчи энг каттта кучдир. Аёл маънавияти, илми, сабр – қаноати оилани мустаҳкамловчи, жамиятнинг ривожланишига фойда олиб келувчи асосий омилдир. Аёл ҳаётимизнинг гуллаб — яшнашига, жамиятимизнинг тараққий этишида ҳал қилувчи аҳамиятга эга.
Аёл мукаррам зот. Аёл борки, олам мунаввар. Унинг борлиги дилларга ҳотиржамлик, кўнгилларга равшанлик бахш этади. Инсон боласининг кўнгли энг кўп талпинадиган маскан бу-унинг хонадонидир. Хонадонда бизни мунис она, суюкли ёр, меҳрибон қизалоқлар кутади. Аёл зоти борлиги учун ҳам хонадон- энг улуғ даргоҳдир.
Азал- азалдан ўзбек миллати, умуман юртимиз ҳудудларида аёлларга юксак эътибор бериб келинган. Милоддан аввалги бир минг йиллик бошларида ёзилган Зардуштийлик динининг муқаддас китоби Авестода ҳам “Аёлларни мукаррам тутинглар” деб қайд этилади. Аёл зотига бўлган эътироф йиллар силсиласида ўз аҳамиятини йўқотмай келаётир. Файласуф С.Буффлер айтганидек “Токи ер юзида биттагина аёл мавжуд экан, у ҳақида ҳамиша нимадир янги гап айтиш мумкин”. Шундан, тарихий буюк зотлар орасида уларнинг ҳам номлари барҳаёт яшамоқда. Тўмарис, Бибихоним, Зебунисобегим, Нодирабегим, Увайсий, Зулфия,… булар қаторини соатлаб санаш мумкин. Матонат, жасорат, вафо, садоқат тимсоли бўлган аёлларимиз нафақат оилада балки жамоат ишларида ҳам ўзларининг фаолликлари билан аҳамиятлидир.
Гарчи Афлотун илмини яратгандир аёл,
Аммо Афлотунга хам бахш этган камол.
(Халқ хикматидан)
Ёшларимизни ҳар томонлама соғлом ва баркамол этиб тарбиялаш ҳаёт абадийлиги, авлодлар давомийлигини таъминлайдиган маънавият қўрғони бўлмиш оилани мустаҳкамлаш бугунги кунда барчамизнинг, наинки асосий вазифамиз, балки инсоний бурчимизга айланиши керак. Президентимиз таъкидлаганидек: “Бу ёруғ дунёда ҳаёт бор экан, оила бор. Оила бор экан, фарз деб аталмиш бебаҳо неъмат бор. Фарз бор экан одамзод хамиша эзгу орзу ва интилишлар билан яшайди”.
Мамлакатимиз конституциясида оиланинг ижтимоий мақоми аниқ белгилаб қўйилгани шу асосда оила кодекси, фуқаролик кодекси, уй – жой кодекслари ва бошқа зарур қонун хужжатлари қабул қилиниб, бу борада тегишли хуқуқий пойдевори яратилгани ҳам тасдиқланди.
Мустақиллигимизнинг дастлабки кунлариданоқ мамлакатимизда инсон қадр-қиммати олий қадрият сифатида эътироф этилди. Айниқса, бу ҳолат қабул қилаётган қонунларимизда тўлиқ ўз аксини топмоқда. Президентимиз таъбири билан айтганда, бизлар қабул қилаётган ва амалга ошираётган жамики ислоҳотлар инсон манфаатлари йўлида, унинг ҳақ-ҳуқуқлари муҳофазаси йўлида хизмат қилмоғи керак.
ХХ аср хотин-қизларнинг ўз ҳуқуқ ва эркинликлари, сиёсий имкониятлари ва масъулиятларини англаб етишига хизмат қилган давр бўлди. Хотин-қизлар минглаб йиллар давомида умуман кўрмаган ва гувоҳи бўлмаган, орзу-интилишларининг мазмун-моҳиятига айланган сиёсий ҳуқуқларга айнан шу асрда эришдилар. Ушбу асрда хотин-қизларга нисбатан қарашларнинг тубдан ўзгарганлиги ва энди нафақат оилавий ҳаёт, балки давлат ва жамият ҳаётида аёллар ва эркакларнинг мақоми ҳам тенглашганлиги диққатга сазовордир.
Аёллар ўзларининг меҳнатсеварлиги, сабр-бардошлилиги билан ҳамиша эътиборга ва ҳурматга сазовор бўлиб келганлар. Инсоният тараққиётида босқичма-босқич аёлларнинг фаоллиги нафақат оилада, балки давлат ёйинки бутун жамиятда ҳам кўпроқ кўзга ташланганлигини тарихий маълумотлар асосида биламиз. Жумладан Бибихоним, Зебунисо, Жанна Д’ Арк, Нодирабегим, Зулфия, Маргарет Тэтчер ва ҳоказо кўплаб фаол аёлларни шулар қаторига киритиш мумкин. Ҳозир маълум халқ ва бутун давлатнинг ҳаётида жуда катта рол ўйнаган ҳинд халқининг азиз фарзанди И. Ганди ҳақида мулоҳаза юритсак.
Жамият кишиларнинг ўз мақсадлари, белги ва функцияларига эга ижтимоий гуруҳлар, уюшмалар мажмуидир. Ижтимоий гуруҳлар эса “ижтимоий аҳамиятли кўрсаткичлар” га эга. Ушбу “кўрсаткичлар” га қараб уларнинг ўзига хос хусусиятлари, жамият билан алоқалари, ижтимоий муносабатларга таъсири аниқланади.
Аёллар ижтимоий гуруҳи, қатлами ҳам ўзининг “ижтимоий кўрсаткичлари” га эга. Улар аёлларнинг маданий маънавий соҳалардаги фаолиятида, хўжалик ҳаётини юритишда, бола тарбиясида, давлат ва жамият бошқарувидаги иштирокларда акс этади.
Ўлкамизга оид илк манбаларда сак ва массагет аёллари эркаклар билан бир қаторда ижтимоий маданий ҳаётда фаол қатнашгани қайд этилган. Улар нафақат хўжалик ҳаётида, шунингдек, қабилаларни бошқариш, ватанни душманлардан ҳимоя этишда иштирок этганлар. Буни ақл-заковоти, давлатни бошқариш санъати ва мардлиги борасида душманни лол қолдирган Тўмарис мисолида ҳам кўришимиз мумкин.
Аёлни қадрлаган юртда эзгулик, адолат, яхшилик ҳамиша музаффар. Шунинг учун ҳам хотин-қизлар соғлиғини муҳофаза қилиш, маънан баркамол ва жисмонан етук авлодни шакллантириш мустақил Ўзбекистон сиёсатининг устувор йўналишларидан бирига айланди. Чунки аёл миллатнинг ижтимоий соғломлигини белгилаб турувчи омил ҳисобланади. Айнан шунинг учун ҳам биз обод ва озод Ватан барпо этишни соғлом авлодни дунёга келтирувчи аёллар тимсолида кўрмоқдамиз ва уларнинг ҳар томонлама баркамол бўлишлари учун бор куч ва имкониятларни ишга солмоқдамиз. Бу каби хайрли ишларни амалга оширишда Президентимизнинг «Она ва бола саломатлигини муҳофаза қилиш, соғлом авлодни шакллантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги ҳамда «2009-2013 йилларда аҳолининг репродуктив саломатлигини мустаҳкамлаш, соғлом бола туғилиши, жисмоний ва маънавий баркамол авлодни вояга етказиш борасидаги ишларни янада кучайтириш ва самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари Дастури тўғрисида»ги қарорлари дастуриламал вазифасини ўтамоқда.
Oila muhiti boia dunyoqarashini shakllantirish hamda axloq me'yorlarini qaror toptirishda muhim ahamiyat kasb etishi hech kimga sir emas. Zero, yosh avlodni barkamol qilib tarbiyalashda oilada axloq va odobning dastlabki kurtaklari ildiz otadi, bola shaxsiyati hayotining birinchi yillaridan boshlaboq shakllanib boradi. U har kuni ko’rib, eshitib yurgan narsalarga qarab, o'z atrofidagilarga nisbatan tegishli munosabatda bonadi. Kattalarning yurish-turishi, qiladigan xatti-harakatlari, bolaga va atrofdagi odamlarga qanday qarashi — mana shularning hammasi boianing ma'naviy qiyofasi shakllanib borishiga katta ta'sir ko'rsatadi. Shuning uchun ham bolalarga govdaklik vaqtidan boshlab axloq tarbiyasini berib borish zarur, Bu tarbiyaning uzoq muddatli, mashaqqatli jarayo’l ekanligi hech kimga sir emas. Bolalarda axloq, xulq-atvor va xatti-harakatni tarbiyalashda ularda so'z va ish birligini ta'min etish katta ahamiyatga ega. Darhaqiqat, munaqqidlar A.Munavvarov va M.Ma'murovlarning «Yaproq ildizidan quvvat oladi» nomli kitobiarida ta'kidlanganidek, «Bolaning odobli, axloqli va mehnatsevar bo'lib o’sishlari uchun har bir oiladagi sharoit, oila boshliqlarining namuna bo’lishlari hal qiluvchi ahamiyatga egadir. Ularning yaxshi odatlari, muomala madaniyati, so'zi bilan ishi birligi farzandlar uchun ibratdir». Biroq bunga ko'pchilik ota-onalar amal qilishmaydi. Misol uchun, farzandiga: «Ichma, chekma, yolg'on so'zlama» kabi nasihatlarni qiladi-yu, ammo o'zlarini bunday illatlardan tiya olishmaydi. Bu esa farzand tarbiyasiga salbiy ta'sir ko'rsatmasdan qolmaydi, albatta. Chunki qush uyasida ko'rganini qiladi.
Бугунги кунда Юртимизда инсон манфаатларини кўзлаб амалга оширилаётган ислоҳотлар ва янгиланишлар, жамият ҳаётини демократлаштириш ҳамда мамлакатни модернизациялаш жараёни жамиятнинг табиатига, моҳиятига мос шахсни вояга етказишни устувор вазифа сифатида белгилаб берар экан, ҳар қандай шахсни эмас, балки ўзининг аниқ ҳаётий мақсадларига эга бўлган ва бу йулда оғишмай ҳаракат қила оладиган шахсларни тарбиялаш жамиятимиз ва унинг асосини ташкил эттувчи оилининг олдида турган энг муҳим масалалардан бири ҳисобланади.
Президентимиз И.А.Каримов бу жараёнда шахс тарбиясининг асосий ва илк босқичини амалга оширувчи оиланинг ўрни беқиёс эканлигига тўхталиб:“Ҳали суяги қотмаган фарзандларимизни ўз ҳолига ташлаб қўйсак, илми ва маънавияти билан шуғулланмасак, уларнинг келажагига ким кафолат бера олади? Биз жамиятимиз, давлатимиз келажагини кимлар қўлига топширамиз” деб ёзадилар.
Аёлнинг иқтисодий – ижтимоий, сиёсий фаоллигини асосини фаолият тушунчаси ташкил қилади. Шу ўринда дунёқараш инсон фаолиятининг асоси ҳамдир. Фалсафа тарихида мутаффаккирлар инсон фаолиятига турли нуқтаи назардан ёндошганлар. Бундай рационал ёки иррационал, индивидуал ёки ижтимоий ёндашувлар хар бири инсон фаолиятининг муайян томонларигагина эътибор қаратган, уларни мутлоқлаштиришга интилганлар. Инсон фаолиятини тўлалигича таҳлил қилиш мураккаб жараён. Инсон эхтиёжлари, талаблари, истаклари, иштиёқлари, орзулари, интилишлари ҳилма – хил бўлгани сингари, шунга мос равишда унинг фаолияти ҳам турланади. Ҳозирги замон илмий фалсафаси инсон фаолиятини ҳар томонлама ва чуқур таҳлил қилган ҳолда уни қуйидаги турларга ажатади: иқтисодий, ижтимоий – сиёсий, маънавий, маданий.
Ўзбекистон Республикаси ўз мустақиллигини жаҳон миқёсида йил сайин барқарорлаштириб борар экан унинг истиқболи бугунги авлоднинг билимдон, маънавий жиҳатдан баркомол инсонлар бўлиб етишишига боғлиқдир.
Инсонни жамиятимиз учун тўлақонли, фаол баркамол шахс сифатида шакллантириш самарадорлигини янада оширишда педагоглар, тарбиячилар ва ота-оналар масъулиятли ва билимли бўлиши жуда муҳимдир.
Оилада ота-оналар намунаси болалар учун ҳаёт дарси ҳисобланади. Отанинг онага, она меҳнатига жамиятга, жамият аъзоларига бўлган муносабати бола қалбида яхшилик ёки ёмонлик, маъқул ва номаъқул ишлар ҳақидаги дастлабки тушунчаларини вужудга келтиради.
Оила муҳити — бу қандайдир тарбия воситаси эмас, балки ота-оналарнинг ва катта ёшдаги кишиларнинг ҳар тарафлама олиб борадиган тарбиявий иш натижалари, оила аъзоларининг ўзаро юксак ахлоқий муносабатларининг йиғиндиси ва ниҳоят катталарнинг болаларга ижобий таъсир кўрсатиш намунаси натижасидир.
