Бугунги кунга келиб стратегик минтақалар у ердаги мавжуд энергетик ресурслар асосида тавсифланмоқда. Хусусан, нефть-газ захиралари энергетика ресурсларига бой минтақаларда кечаётган геосиёсий ва геоиқтисодий рақобат учун асос бўлмоқда. Глобаллашув ва иқтисодий тараққиёт жаҳон ҳамжамияти эътиборини мазкур рақобатга қаратди. Ривожланган ва ривожланаётган давлатларнинг нефть-газ ресурсларга бўлган талабининг ортиб бориши миллий, минтақавий ва халқаро хавфсизлик тизимида энергетик хавфсизлик масаласининг долзарблашувига олиб келди.  Ҳозирги кундаги аксарият ҳарбий ҳаракатлар, террорчилик актлари ва “рангли инқилоблар” бевосита энергетика билан, хусусан, нефть-газ геосиёсати билан узвий боғлиқликка эга.

• энергетик ресурслар

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов «ёшларимизни ҳар томонлама соғлом ва баркамол этиб тарбиялаш, ҳаёт абадийлиги, авлодлар давомийлигини таъминлайдиган маънавият қўрғони бўлган оилани мустаҳкамлаш бугунги кунда барчамизнинг наинки асосий вазифамиз, балки инсоний бурчимизга айланишини истардим» -деб алоҳида таъкидлагани бежиз эмас.

Ўзбек оиласи тарихи узоқ-узоқ ўтмишга бориб тақалади. Ҳатто «Авесто»да ҳам бола тарбиясида оиланинг роли, тутган ўрни, улуғвор вазифалари ҳақида сабоқ берилади. Шунингдек, муқаддас китоблару фозилу фузалоларимиз, донишмандларимиз ўгитларида оила жипслиги софлиги, унинг жамиятдаги мавқеи равшан кўрсатилган.

• тарбия
• оила.

Маънавият инсон руҳиятида воқе бўлади. Шунинг учун у аввало, алоҳида олинган инсон билан боғлиқ тушунча. Аммо инсон жамиятдан ажралмас бўлиб, жамиятдан ташқарида ўз инсонлик моҳиятини йўқотар экан, маънавият инсонни ўзга одамларга, жамиятга, бутун борлиққа дахлдор қилади. Шу жиҳатдан маънавият ижтимоий мазмун касб этади. “Инсон ўзини халқнинг бир зарраси деб сезгандагина, у ҳақда ўйлаб, меҳнат қилиб яшагандагина, маънавият билан туташади”. Демак, ҳар бир киши ўзининг яшаш тарзига, ўзгалар билан бўлган муносабатига жиддий эътиборни қаратмасдан туриб, жамият биронта муаммони ҳал этиши мушкул.

• маданият
• жамият.

Меъёр фалсафий категория ҳисобланади. Меъёр – объектнинг сифат ва миқдорий жиҳатлари ўзаро боғлиқлигини англатадиган мазмун ва шакл, имконият ва воқелик ўртасидаги зарурий уйғунлик таъминлашини ифодалайдиган фалсафий тушунча. Инсоният тараққиёти тарихида меъёр категорияси ҳақида турли қарашлар билдирган.

Қадимги эзгулик ва ёвузлик, тун ва кун, яхшилик ва ёмонлик каби қарама – қаршиликлар мувозанатини меъёр билан ўлчаганлар. Ҳар бир нарса ва ходиса муайян миқдор ва сифат бирлигидан иборат меъёрга ҳам эга бўлади. Меъёр нарса ва ҳодисаларнинг миқдори ва сифат бирлигини қамраб олувчи чегарадир.

• ижтимоий
• фалсафий.

Муқаддас заминимизда таваллуд топиб, вояга етган, ўз ҳаёти ва фаолияти билан нафақат тарихда, айни вақтда башариятнинг бугунги тараққиёт саҳифаларида ҳам ўчмас из қолдирган, биз фаҳр ва ғурур билан эсга оладиган буюк мутафаккир ва алломаларимиз кўп.Ана шундай алломаларимиз ҳаёти, улар томонидан яратилган илмий мерослар билан ёш авлодни таништириб бориш асносида уларнинг маънан етук бўлиб шакилланишларига эришиш бугунги куннинг муҳим масалаларидандир. Президент И.А.Каримов бу борада тўхталиб: “Ёшлар халқ маънавиятининг муносиб эгаларидир. Шунинг учун ҳар бир ўғил-қизимиз дастлабки қадамларидан бошлаб маданий бойликларимиздан баҳраманд бўлиши керак” — дея такидлаган эди.

Ана шундай алломаларимиздан бири, XIX аср охири XX аср бошларида яшаб ижод қилган ўзбек миллий маърифатпарвар шоири, драматург, журналист, олим, давлат ва жамоат арбоби Абдулла Авлонийдир.

• таълим
• тарбия.

Butun ma’naviyat tarixi shuni ko’rsatadiki, sivilizasiya degani – bu insonning o’z-o’zini anglashi, o’zini kamol toptirish uchun olib borgan kurashining xosilasidir. Barcha dinlar, ta’limotlar, tafakkur daholari inson qobiliyati, ruhiyati va axloqini o’rganish, insonni tarbiyalab, to’g’ri yo’lga boshlash, noqisliklar va illatlardan xalos etish bilan shug’ullanib kelganlar.

Sharqning ulug’ allomalari, faylasuflari, shoirlari inson kamoloti haqida asrlar davomida fikr bildirib muhim qarashlarni ilgari surganlar, kuylab kelganlar. Zardo’sht, Konfusiy, Krishna, al-Buxoriy, al-G’azzoliy, Abu Nosr Forobiy, Ibn Sino, Beruniy, Aziziddin Nasafiy, Rudakiy, Firdavsiy, Umar Hayyom, Sa’diy, Jomiy, Navjiy va boshqa mutafakkirlar insoniy komillik haqida asarlar yaratdilar.

• фалсафа
• комиллик.

Истиқлолнинг илк кунларидан бошлаб халқимиз ўзининг келажак йўлини аниқ белгилаб олди. Биринчи галда ёш авлод таълим-тарбияси, маънавий ва жисмоний баркамол бўлиб вояга етишига асосий эътибор қаратилди.

Мустақилликдан кейинги ҳар бир йилга назар ташлар эканмиз, таълим соҳасида оламшумул ишлар амалга оширилганлигига гувоҳ бўламиз. Бугун замон талаблари даражасидаги шарт-шароитларга эга бўлган мактаб, лицей ва коллежлар ёшлар ихтиёрида. Шу билан бирга жисмоний нуқсони бор, алоҳида ёрдамга муҳтож болаларнинг ҳам замонавий мактаб-интернатларда ўқиб, таҳсил олишлари учун барча имкониятлар мавжуд. Албатта, бундай хайрли ишлар замирида ногирон бола ҳам имкониятларидан самарали фойдаланишдек улуғвор мАқсад ётади.

• жисмоний баркамоллик
• меҳнат.

Аёл – дунё мўъжизаларидан биридир, у насл насабимиз, авлодларимиз келажагини давомчисидир. Оилада қиз фарзанд дунёга келса унга алоҳида меҳр кўзи билан қаралади, уларни нозик гулни парвариш қилгандай тарбиялашга ҳаракат килишади. Оталар ўз қизларини она қизим деб эркалашади, шугина бир сўз тубида  катта маъно бор. Албатта бизнинг гулданда нозик, фариштадай пок қизларимиз, соғлом ва баркамол фарзандларни дунёга келтириб наслимизни давом эттирадилар.

• cаломатлик.

Бугун жаҳон андозалари даражасида тиббий хизмат кўрсатишга мўлжалланган замонавий шифо масканлари фаолият юритаётгани, оналар ва болалар саломатлигини асраш йўлида изчил чора-тадбирлар амалга оширилаётгани боис кейинги йилларда аҳолининг умумий касалланиш кўрсаткичлари сезиларли даражада камайди.

-             Юртимизда шифо масканларининг моддий-техник базаси мустахкамланиб, замонавий шарт-шароитлар яратилгани туфайли фаолиятимиз самарадорлиги ошиб бормоқда, — дейди Жиззах  вилоят Жиззах тумани тиббиёт Бирлашмасига қарашли Кўп қиррали марказий поликлиника шифокори эндокринолог Комилова Гулчехра.

• маданият
• баркамол
• авлод.

Mustaqilligimiz sharofati tufayli taqdirimizni o’z qo’limizga oldik. Endilikda shu aziz Vatan – barchamizniki, uning kеlajagi uchun javobgar ham o’zimiz.

Biologiya yo’nalishidagi ayrim dars soatlarini bеvosita ochiq dalada, sanoat korxonalarida va tabiat qo’ynida o’tkazish — har bir o’qituvchi kundalik ish rеjasining asosiy nеgizi bo’lib qolmog’i lozim. O’quvchilarda ekologik madaniyat kurtaklarini qaror toptirish maqsadida Jizzax viloyatimizdagi Zomin Davlat qo’riqxonasiga sayohat uyushtirildi.

• biologiya
• ekologiya.

Ma’lumki, kovrak (Ferula L.) turkumi turlari ziradoshlar oilasi vakillari ichida dorivor, yem-xashak, oziqabop va asalchil o’simliklar sifatida ko'pchilikning e’tiborini tortgan. Kovraklarninig ba’zi turlari biologik faol moddalar saqlab, ulardan tibbiyotda va chorvachilikda qo’llaniladigan preparatlar yaratilmoqda[3,9]

Kovraklarning tarkibidagi cmola (elim) bir necha ming yillardan buyon “ammoniakum”, “kina”, “asafetida”, “sapagen”, “gal’ban”, “sumbul” nomlari bilan Sharq tabobatida turli kasalliklarni davolashda qo’llanilib kelingan[2,5,7,9]

Yelena kovragining tarkibidan ham murakkab efirlar-ferotsin, ferotsinin moddalari ajratib olingan[2]

• Yelena kovragi
• biologiya.

Jamiyatimizda yuz beradigan tub o’zgarishlar munosabati bilan milliy qadriyatlarimizni o’rganish, milliy merosimizni tiklash va rivojlantirishga keng imkoniyatlar yaratildi. Bu imkoniyatlardan ta’lim jarayonida foydalanish o’zining ham goyaviy, ham tarbiyaviy jihatlari bilan muhim ahamiyatga ega.

Shu asosda o’rta maktablarda botanika fanini o’qitishda mahalliy materiallardan foydalanish milliy qadriyatlarimizni o’rganishning bir ta’limiy yo’nalishi sifatida ahamiyat kasb etadi.

• Ziradoshlar
• xalq xo’jaligi.

Инсоният пайдо бўлибдики, табиат билан алоқадор. Азалдан ўсимликлар инсон учун озиқ-овқат, кийим-кечак, дори-дармон, бошпана, товар айрибошлаш манбаи бўлиб хизмат қилган.

Ер юзида 200000 дан ортиқ юксак ўсимлик тури аниқланган. Шундан 10-12 мингга яқини доривор ўсимликлардир. Улардан ҳозирги кунга қадар 2500 тури ҳар томонлама ўрганилган. Ўзбекистонда юксак ўсимликларнинг 4500 тури аниқланган, улардан 700 тури ҳалқ табобатида қўлланилади. Дунё халқ табобати ўзининг бой ривожланиш тарихига ва меросига эга.

Эрамиздан аввалги XV асрда вавилонликлар юзлаб шифобахш ўсимликлардан, шу жумладан ширинмия илдизи, зиғир мойи, мингдевона ва бошқа кўплаб ўсимликларнинг ёш новдалари ва куртакларидан турли касалликларни даволашда фойдаланганлар, ҳаттоки уларни бошқа давлатларга ҳам жўнатганлар.

• доривор ўсимликлар.

“Элга шоҳ вале маҳбуба наздида қул” Бобур Мирзонинг илоҳий нурдан ранг олган меҳрли сиймоси кўз олдимизда гавдаланар экан, табиатга ҳамоҳанг табиатини, ҳар бир соҳадаги буюк ижодкорлигини, қизиқишларини бойитиб мақсадга айлантирганини эсламай иложимиз йўқ.

         Бошқа одамларникидан деярли фарқ қилмайдиган мўжазгина кўксида шернинг юраги ва журъатини кўтариб ўтган бу мукаррам зот ақл бовар қилмайдиган кашфиётлар билан юзма – юз яшаб ўтди, ўзидан сара маънавий хазина ва ном қолдириш учун курашди. У яхшилик шайдоси эди. Охирги нафасигача эзгулик яловини баланд тутди.

• Бобурнома
• фауна.

Истиқлол туфайли бизга тарихимизни, буюк аждоларимизни, уларнинг ғояларини, инсоният маданиятига қўшган ҳиссаларини билиш учун кенг имконият яратилди. Натижада, биз Амударё ва Сирдарё оралиғидаги ҳудудларда яшаган халқлар қадимдан инсоният моддий ва маънавий маданиятига улкан ҳисса қўшганлигини гувоҳи бўлдик. Ана шундай ҳудудлардан бири Уструшона вилоятидир.

• Уструшона

Ayol yerdan chiqqan emas –Erkak bolasi

Erkak ko`kdan tushgan emas — Ayol bolasi.

Xalq maqoli

          Har bir xalqning milliy musiqa merosi shu xalqning milliy xususiyatini belgilab beruvchi muhim omillardan biri hisoblanadi. Milliy musiqa meros esa, shu xalqning paydo bo`lish va shakllanish tarixi jarayonida to`planib boradi. Qaysiki xalqning milliy musiqa merosi boy va rang-barang bo`lsa, bu xalqning tarixi qadimiy hamda ma`naviy jihatdan barkamol ekanligidan dalolat beradi.

• musiqa
• madaniyati.

Ta’lim va tarbiyaning bosh vazifalaridan biri jamiyatdagi barcha toifa kishilarini, xususan, O’zbekiston aholisining qariyb 65 foizini tashkil qiluvchi yoshlarni ona-vatanga mehr-muhabbatli tarbiyalashdir. Bu o’z navbatida zamonaviy bilimlar orqali yoshlarda vatanparvarlik tuyg’ularini shakllantirishni taqoza qiladi.

«O’z tarixini bilmagan xalqning kelajagi xam bo’lmaydi» -deb uqtiradi prezident I.A.Karimov bu boradagi fikrini davom ettirib:  «Xar qanday qal’a ichidan olinadi. Demak, biz ichkarini mustaxkam qilishimiz kerak. Buning uchun yoshlar qalbiga yurtga sadoqat, kattalarga xurmat, tarixga mehr, kelajakka umid tuyg’ulari urug’ini sochishimiz lozim», — deb takidlaydi.

• ta'lim
• tarbiya.

Келажагимизнинг мустаҳкам пойдеворига айланиб бораётган таълим соҳасидаги буюк дастурларимизни ўз вақтида, узоқни кўзлаб ишлаб чиққанимиз ва амалга оширганимиз нақадар тўғри бўлганини бугун мамлакатимиз эришган юксак марра ва натижалар яққол намоён этмоқда.

Ислом Каримов

Мамлакатимизнинг мустақиллик йилларидан кейинги давр ичида эришган ютуқлари бугунги кунда жаҳон ҳамжамиятининг муносиб ва тенг ҳуқуқли азоси сифатида мустаҳкам ўрин эгаллашимизга кенг йўл очиб берди. Истиқлолнинг биринчи кунлариданоқ мамлакатимиз тараққиётида муҳим рол ўйнайдиган устувор масалалар қаторида ёшлар тарбиясига, ҳусусан, ҳар томонлама соғлом ва баркамол авлодни вояга етказишга ҳам катта аҳамият қаратилди. Бугунги кунгача бўлган давр мобайнида бу каби масалалар бўйича салмоқли ишлар амалга оширилди. Ҳозирги кунда уларнинг натижаларидан кўзларимиз қувониб турибди.

• таълим
• авлод
• тарбия.

Республикамиз мустақиллика эришганидан сўнг жамиятимизнинг ўз тараққиёт йўли ва бош мақсади белгиланди. Яъни ривожланган демократик ҳуқуқий жамият қуриш, жамиятимизнинг асосий кўзлаган мақсадига айланди. Бу жамиятни қуриш учун шу жамият фуқароларини, яъни ҳар томонлама ривожланган баркамол авлодни, комил инсонни тарбиялаб етиштириш зарурияти пайдо бўлди. Шуролар тузими даври дунёқараши билан янги авлод, яъни мустақил жамият қурувчилари дунёқарашлари ўртасида тафовутлар, зиддиятлар ҳосил бўлди.

• мусиқа
• замон
• тараққиёт.

Бугун жамиятимиз шуни англаб олдики, ҳаётимизни яхшилаш, аҳоли турмуш даражасини кўтариш, иқтисодиётимизни самарадорлигини ошириш, ҳалқимизни боқиш, истиқболимизни режалаш – хуллас, қандай муаммо, қандай масалани кўрмайлик, уларнинг аксарияти биринчи навбатда қишлоқ  хўжалигига бориб тақалади. Маълумки, кўпни боқадиган, озуқа  берадиган соҳа — қишлоқ  хўжалиги  ҳисобланади.

• аграр
• ислоҳот.